Omdat ik ruim 65 jaar in Dordrecht woonde, heb ik daar nogal eens wat gegevens over verzameld. Het volgende gaat over de APK in Dordrecht, opgetekend door de journalist Jaap Bouwman. Jaap is bovendien de eigenaar van de website dordt.nl
Is uw koets al gekeurd?
We mogen anno nu wel denken dat we door de overheid in een keurslijf van regeltjes geperst worden, in het verleden was het echt niet anders. Neem maar eens de huidige periodieke keuring van auto's, de APK, en de regels waaraan taxichauffeurs moeten voldoen. Niets nieuws onder de zon, want al halverwege de 18de eeuw waren er allerlei verordeningen voor het verkeer en het openbaar vervoer. De woorden auto en taxichauffeur moeten natuurlijk wel vervangen worden door koets en koetsier.
In 1762 verscheen een nieuwe Ordonnantie voor de Voerluyden te Dordrecht. Of de heren koetsiers daar erg blij mee zijn geweest, valt te betwijfelen. Ze moesten aan van alles en nog wat voldoen. Zo moesten zij een vergunning hebben voor het vervoeren van passagiers en vracht. Wie geen vergunning had, kon na de eerste overtreding een boete verwachten van vier gulden. De tweede keer was het echt raak. Dan werd het voertuig en de paarden verbeurd verklaard.
Zo eenvoudig was het niet om toestemming te krijgen om met een koets te rijden. De wagen moest aan allerlei eisen voldoen. Hij moest sterk zijn en voorzien van deugdelijk tuig, kussens, en al het mogelijke om de passagiers te gerieven. Natuurlijk moest er kloeke stercke Paarden voor de wagen staan. De paarden en de wagen moesten van de voerman zelf zijn. Huren was niet mogelijk. Zelfs met het personeel van de voerman bemoeide de overheid zich. Zo was het verboden om met onbekwame, vreemde knechts te werken.
Standplaats
Er waren twee 'taxi-standplaatsen': aan de Riedijk en aan de Blauwpoort. Het was verboden om halverwege de rit nog wat passagiers in de koets te nemen, om zo wat meer te verdienen op een rit.
Tijd hadden de 18de-eeuwers genoeg. Wie een vrachtje te pakken had gekregen, moest zijn paard en voertuig direct klaar maken om te vertrekken. Mocht dat een uurtje duren dan was er nog niets aan de hand. Langer gaf wel problemen. De boete voor te laat vertrekken bedroeg vier gulden. Ook mocht twee weken lang niet gereden worden.
Meestal mochten geen passagiers gewoon van de straat opgepikt worden. Alleen regenten waren boven het gewone volk verheven. Zij konden een koets aanhouden door de hand op te steken. Ook hun gasten en logés mochten dat doen.
De voerman die zo roekeloos reed dat zijn wagen omsloeg, kon rekenen op een boete van zes gulden en moest zorgen dat op zijn kosten de passagiers op de plaats van bestemming aankwamen. Wie omsloeg met Rotterdamse of Goudse reizigers in de koets was helemaal de klos. Om een of andere onduidelijk reden waren die burgers meer waard. De boete bedroeg 25 gulden.
Alcohol
Dat alcohol en verkeer niet met elkaar samengaan hadden onze voorouders ook al door, al was de straf niet zo heel erg hoog: drie gulden. Zelfs over roken werd in de ordonnantie gesproken. De koetsiers zal op zijn rijtuig zittende Tabak mogen rooken[EINDE , als zijn passagiers er tenminste geen bezwaar tegen hadden.
Blijkbaar ging het er om een vrachtje te krijgen nogal heftig aan toe tussen de koetsiers. Maar vloeken, kijven, vegten, smijten of de Passagiers kwalijk bejegenen was uit den boze. Vooral op lange ritjes moest de paarden geregeld rusten. Langer dan een half uur pleisteren op één plaats was niet toegestaan.
De wegen waren in die tijd niet al te best. Ook daar was rekening mee gehouden. Wanneer de weg zo slecht was dat het met twee paarden nog niet te doen was, dan mocht de koetsier meer dieren inspannen, waarvoor de passagiers extra moesten betalen. Ondanks de miserabele toestand van het wegdek, bestond er toch zoiets als wegenbelasting: de Teer-/Straat- en Santpad gelde was voor rekening van de voerman.
Wie een boete moest betalen, kon zich troosten met de gedachte dat een deel van het geld goed terecht kwam. Een derde van de boete was voor de toezichthouder een derde voor het gilde en een derde was voor de armen van Dordrecht.
Echt goedkoop was reizen niet. Een wagen op Leiden, met één paard, kostte fl 11,-. Voor een wagen voor zes personen was het standaardtarief fl 15,-. Om die bedragen naar onze tijd om te rekenen mogen ze gerust met een factor 50 vermenigvuldigd worden.
Er werd dan ook goed aan de duur betalende passagiers gedacht. Iedere tweede maandag in de maand maart moesten alle rijtuigen gekeurd worden door de jongste twee schepenen. Wee degene van wie de wagen werd afgekeurd. Hij kon rekenen op een boete van 25 gulden en mocht niet meer rijden totdat het rijtuig goedgekeurd was. De regels werden herhaaldelijk bijgesteld, soms wat verlicht. Zo werden de keuringen later verricht door de stadsarchitect en een meester wielenmaker. De datum werd verplaatst naar de derde maandag in januari. Zelfs een her-herkeuring was mogelijk. Wanneer de keuringen, de voorlopers van de huidige APK, zijn afgeschaft, is niet helemaal duidelijk.
© Copyright Jaap Bouman/DORDT.NL
SitemapIndex